Βιβλιοπαρουσίαση #016 [12.06.25]: «Περί Κακού», του Terry Eagleton, μετάφραση: Γιώργος Μαραγκός, εκδόσεις: «Πεδίο», Αθήνα 2024, σσ. 207.

 

Βιβλιοπαρουσίαση #016 [12.06.25]: «Περί Κακού», του Terry Eagleton, μετάφραση: Γιώργος Μαραγκός, εκδόσεις: «Πεδίο», Αθήνα 2024, σσ. 207.

Το βιβλίο «Περί Κακού» του Terry Eagleton είναι ένα από τα πιο συζητημένα δοκίμια των τελευταίων ετών για την έννοια του Κακού στη σύγχρονη εποχή. Γραμμένο από έναν από τους πιο λαμπρούς, ευφυείς και πολυσχιδείς Βρετανούς στοχαστές, το βιβλίο προσπαθεί να επαναφέρει την έννοια του Κακού στο κέντρο της φιλοσοφικής και πολιτικής συζήτησης, αποφεύγοντας τόσο την ηθικολογία όσο και τον σχετικισμό.

Δομή του βιβλίου

Εισαγωγή, Μυθοπλασίες του κακού, χυδαία απόλαυση και οι παρηγορητές του Ιώβ.

1. Εισαγωγή: Η επιστροφή του Κακού

2. Το Κακό ως Τίποτα

3. Η Απόλαυση του Κακού

4. Καθημερινές μορφές Κακού

5. Θεολογικές και φιλοσοφικές παραδόσεις

6. Πολιτικές χρήσεις του Κακού και Συμπεράσματα

Κύρια επιχειρήματα

- Το Κακό δ ε ν μπορεί να αναχθεί πλήρως σε κοινωνικο-ψυχολογικές αιτίες.

- Υπάρχει παράλογη, μηδενιστική πλευρά στο Κακό — επιθυμία για καταστροφή χωρίς όφελος.

- Η έννοια του Κακού έχει υπονομευθεί από τον σύγχρονο σχετικισμό και τον φόβο για «ηθικιστική» γλώσσα.

- Το Κακό πρέπει να ιδωθεί τόσο μέσα από τον ψυχαναλυτικό φακό (ένστικτο θανάτου), όσο και μέσα από τη θεολογική παράδοση περί "απουσίας αγαθού".

Θετικά σημεία

1. Γλαφυρό, ζωντανό ύφος: Ο Eagleton γράφει με πνευματώδη, ειρωνικό και απολαυστικό τρόπο που καθιστά ένα δύσκολο θέμα αρκετά προσιτό.

2. Διαθεματική προσέγγιση: Συνδυάζει θεολογία, φιλοσοφία, ψυχανάλυση, λογοτεχνία, πολιτική θεωρία.

3. Τόλμη στην αντιμετώπιση της έννοιας: Υπερασπίζεται την ανάγκη ηθικού ρεαλισμού.

4. Κριτική στον νεοφιλελευθερισμό: Καταγγέλλει την τάση του συστήματος να εργαλειοποιεί την έννοια του Κακού.

Αρνητικά / Προβληματικά σημεία

1. Θεωρητική ασάφεια: Η έννοια του μηδενιστικού κακού παραμένει εννοιολογικά ασαφής.

2. Απλουστευτική χρήση της ψυχανάλυσης: Η επίκληση του Freud και του ένστικτου θανάτου γίνεται επιφανειακά.

3. Απουσία εμπεριστατωμένης πολιτικής ανάλυσης: Η σύνδεση Κακού και καπιταλισμού παραμένει περισσότερο υπαινιγμός παρά δομημένο επιχείρημα.

4. Μεταφραστικά προβλήματα στην ελληνική έκδοση: Απώλεια ειρωνικού ύφους, ελλιπής απόδοση φιλοσοφικών όρων, έλλειψη αναλυτικού ευρετηρίου και σχολίων.

Συμπέρασμα:

Το Περί Κακού είναι ένα εξαιρετικά αναγνώσιμο, προκλητικό και επίκαιρο δοκίμιο.

Ο Eagleton προσφέρει μια αναγκαία υπενθύμιση ότι το Κακό:

- δεν είναι πάντα "κοινοτοπία" (Άρεντ),

- ούτε πάντα "προϊόν κοινωνικών αιτιών",

- αλλά και μια υπαρξιακή, ψυχολογική και πολιτισμική ροπή που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε.

Παρά τις θεωρητικές του ασάφειες και τις αδυναμίες της ελληνικής έκδοσης, παραμένει βασικό ανάγνωσμα για την φιλοσοφία του Κακού, ηθική θεωρία, πολιτική φιλοσοφία και ψυχαναλυτική σκέψη.

Του Παναγιώτη Νούνη

Ελεύθερος Στοχαστής

12 Ιουνίου, 2025