Ρητορικά ολισθήματα στο άρθρο της κ. Αναστασίας Πέτρου, στο δημοσίευμα του «ΠΟΛΙΤΗ»

 

Όταν η δημoσιογραφική σάτιρα γίνεται σκληρός καθρέφτης – αλλά και παραμορφωτικός φακός: Ρητορικά ολισθήματα στο άρθρο της κ. Αναστασίας Πέτρου, στο δημοσίευμα του «ΠΟΛΙΤΗ»

Ρητορικά Προβληματικές Εκφράσεις – Επεξηγηματικός Κατάλογος

(από το άρθρο της δημοσιογράφου κ. Αναστασίας Πέτρου - 8/6/2025)

Του Παναγιώτη Νούνη

1. «Η εν Κύπρω τριάς των θεοπάλαβων». Χαρακτηρισμός που προσβάλλει τον θεολογικό όρο «δια Χριστόν Σαλός» και προσβάλλει τον θεσμικό και εκκλησιαστικό ρόλο και την προσωπικότητα των εν λόγω ιεραρχών. Μπερδεύει εν ολίγοις σκόπιμα και δόλια την πατερική ασκητική μορφή και την οδό της σαλότητας με την παθολογικοποίηση της θρησκευτικής έκφρασης.

2. «Δεν πρέπει να πίνει ο κόσμος Κόκα-Κόλα [...] όταν τα κουβαλούν μιαροί μετανάστες». Παράθεση λόγων με έντονη ξενοφοβική χροιά που μπορεί να παρερμηνευθεί ως αναπαραγωγή ρατσιστικού λόγου, ακόμη και αν ο σκοπός ήταν η ειρωνεία. Απουσιάζει επαρκής αποστασιοποίηση από την προβληματική φράση.

3. «Κουφάλα Κόκα-Κόλα, εσύ τα κάνεις όλα». Έκφραση χαμηλής ρητορικής, αν και χιουμοριστική, περιέχει χυδαία απόδοση που προσβάλλει τη σοβαρότητα του δημόσιου διαλόγου. Δηλαδή, είναι δύσκολο να πούμε «κουφάλες, παλαβιάρηδες και δόλιοι δημοσιογράφοι, βγάλτε τον σκασμό»;

4. «Ο άλλος τιτανοτεράστιος ιεράρχης [...] έχει την πιο περισπούδαστη αιρετική μύτη στον πλανήτη». Προσβλητικός χαρακτηρισμός φυσικών χαρακτηριστικών και ειρωνική μεταφορά που αγγίζει τα όρια της δημοσιογραφικής λεκτικής προσβολής εναντίον ιεράρχου.

5. «Όταν εξομολογούσε μοναχούς στη Μονή Αββακούμ, δεν μυρίστηκε τίποτα». Υπονοεί ευθέως συγκάλυψη ή συνενοχή του Μητροπολίτη Μόρφου κ. Νεοφύτου σε υπονοούμενα ατοπήματα, αλλά χ ω ρ ί ς τεκμήρεια και ανάλογες αποδείξεις.

6. «Τα παπουτσάκια, τα σκουφάκια, τα μαντηλάκια και οι ζώνες που κυκλοφορούν στις εκκλησίες και βγάζουν άκοπο χρήμα». Η εν λόγω υπεργενίκευση ενδέχεται να πλήξει τη λαϊκή ευσέβεια και το δικαίωμα στην προσκυνηματική τιμητική (και ουχί λατρευτική) πρακτική, που δ ε ν είναι από μόνη της καθόλου ύποπτη, αλλά μάλλον προστατεύεται Συνταγματικά ελέω των θρησκευτικών ελευθεριών.

7. «Οι μισοί μοναχοί και αρκετοί ιεράρχες της Κύπρου είναι εξίσου μιαροί». Προβληματική συλλογική καταδίκη των σεπτών Ιεραρχών της Εκκλησίας της Κύπρου με τον σαφή υπαινιγμό της ομοφυλοφιλίας ή και της υποκρισίας, που αν και σατιρική, αναπαράγει στερεότυπα.

8. «Θρησκευτική ανοησία που μας δέρνει». Ρητορικά βίαιη απόρριψη κάθε μορφής παραδοσιακής θρησκευτικότητας, που συνιστά εμμέως πλην σαφώς ότι υποβόσκει χλευασμός αντί σοβαρή δημοσιογραφική κριτική.

9. «Οι τύποι αυτοί δεν απέχουν από τους μάγους των Μάο-Μάο». Ατυχής, άστοχη και δόλια πολιτισμική σύγκριση που ενδέχεται να θεωρηθεί αποικιοκρατική ή ρατσιστική, έστω και αν χρησιμοποιείται μεταφορικά.

10. «Η μοναχή είχε το μάτι του Πορφύριου – όπως λέμε the eye of the tiger». Εκκοσμίκευση και γελοιοποίηση ιερών μορφών/χαρισματούχων της λαϊκής ευσέβειας – θέτει σε κίνδυνο τη διάκριση μεταξύ κριτικής και χλευασμού.

11. «Η Γαλακτία [...] μετατρέπει το σούσι σε κουπέπια». Ειρωνεία εις βάρος της λαϊκής πίστης σε θαύματα – τρανό παράδειγμα βλασφημίας διά του σαχλεπίσαχλου χιούμορ της δημοσιογραφίας του «Πολίτη».

12. «Ο Πάπας είναι ο άρχοντας του σκότους». Αν και αποδίδεται σε τρίτο πρόσωπο (τον Μόρφου), αναπαράγεται χωρίς αποδοκιμασία, με κίνδυνο να φανεί ως έμμεση επιδοκιμασία του θρησκευτικού μίσους. Καλλιεργεί την ρητορική μίσους εναντίον της θρησκευτικής πίστης και κατά της προσωπικότητας των τριών ιεραρχών ή όχι;

13. «Στην Εκκλησία έμειναν οι πολύ συντηρητικοί και οι κατάπελλοι». Ενιαία και γενικευμένη απαξίωση, μηδενισμός και υποτίμηση όσων παραμένουν πιστοί στο παραδοσιακό ήθος, όπερ το ύφος της ταλαίπωρης Δημοσιογράφου είναι κραυγαλέα κοινωνικά απομονωτικό και προκατειλημμένο.

14. «Προσεύχεται και περιμένει θαύμα για τη σωτηρία του ασθενή του». Απαξίωση της προσευχής ως ιαματικής πράξης με ειρωνική διάθεση – πλήττει τον πυρήνα της πίστης για πολλούς. Ενώ, αν της λέγαμε για διαλογισμούς και τελετές σαμανισμού, θα τα εγκωμίαζε μέχρι τρίτου ουρανού;

Συμπερασματική σημείωση:

Το άρθρο της Δημοσιογράφου ενδεχομένως να έχει σατιρικό χαρακτήρα (φαυλεπίφαυλο και αηθές χιούμορ) και να στοχεύει να καταδείξει ακρότητες και δογματισμούς στην κυπριακή εκκλησιαστική πραγματικότητα.

Ωστόσο, ορισμένες εκφράσεις της ξεπερνούν τα όρια της θεμιτής κοινωνικής δημοσιογραφικής κριτικής και γλιστρούν περίφημα στην κατάκριση επί προσωπικού, τη ρητορική συλλογικής στοχοποίησης, τη ρητορικής μίσους και του θρησκευτικού χλευασμού, της απαξίωσης των θρησκευτικών αισθημάτων των πιστών ή και της απλουστευμένης καταγγελίας χωρίς θεολογική διάκριση λόγω «γκράντε» αδαημοσύνης, δολιότητος και ασχετοσύνης.

Αν θέλουμε δημόσιο διά-λογο επί της ουσία, χρειάζεται η δημοσιογραφική κριτική να μην παραμορφώνει, να μη διαστρέφει κατά το δοκούν, να μην απαξιώνει, να μην μηδενίζει, να μη λοιδωρεί, να μη συκοφαντεί, να μην κατακρίνει, να μην απαξιώνει, αλλ΄ ούτε να πατάει στο ίδιο έδαφος της υποτιθέμενης υπερβολής και υποκρισίας που καταγγέλλει.

Ο «Πολίτης» μετά των συν αυτώ φερεφώνων του, συγκεκριμένων δημοσιογράφων σε εντεταλμένη μισθοφορική υπηρεσία, ας κοιταχτούσι στους καθρέφτες τους με ειλικρίνεια.

Του Παναγιώτη Νούνη

Ελεύθερος Στοχαστής

8 Ιουνίου, 2025