Η Ρητορική του Πολέμου και η Θεολογική Νομιμοποίηση της Βίας

Η Ρητορική του Πολέμου και η Θεολογική Νομιμοποίηση της Βίας: Μία μικρή ανάλυση του Διαγγέλματος του Ανώτατου Ηγέτη του Ιράν

Το πρόσφατο τηλεοπτικό διάγγελμα του Ανώτατου Ηγέτη της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν Ιμάμη Αγιατολάχ Χαμενεΐ προς τον ιρανικό λαό δ ε ν αποτελεί απλώς μια κρατική ανακοίνωση ή επίσημη καταδίκη ενός γεγονότος. Συνιστά ολοκληρωμένο πολιτικο-θρησκευτικό μ α ν ι φ έ σ τ ο κήρυξης ανταποδοτικής δράσης, με έντονα στοιχεία θεολογικής νομιμοποίησης της βίας και εθνικής κινητοποίησης υπό πνεύμα «ιερού πολέμου».

Η παρούσα ανάλυση μας, επιχειρεί ιδιαζόντως να αναδείξει τα βασικά χαρακτηριστικά, τις ρητορικές στρατηγικές και τις πολιτικές συνεπαγωγές του λόγου (βλ. Juergensmeyer, 2003).

1. Στοχευμένη θρησκευτική επένδυση και συμβολική ανύψωση των νεκρών

Το διάγγελμα αρχίζει (αλλά και ολοκληρώνει) με την κλασική θρησκευτική ισλαμική επίκληση («Εν ονόματι του Θεού...») και συνεχίζει με αναφορές στον μαρτυρικό θάνατο στρατηγών και επιστημόνων. Οι νεκροί αναγορεύονται σε «αγαπημένους μάρτυρες» και η ψυχή τους τοποθετείται υπό τη θεία προστασία. Αυτό το μοτίβο ενισχύει την ταύτιση της στρατιωτικής απώλειας με πνευματική νίκη, και λειτουργεί ως ισχυρό ψ υ χ ο λ ο γ ι κ ό ε ρ γ α λ ε ί ο εθνικής ενότητας και ηθικής ανωτερότητας έναντι του εχθρού (βλ. Asad, 2003).

Το ερώτημα που προκύπτει εδώ, είναι, τα παιδιά και οι άμαχοι που διασκέδαζαν σε Φεστιβάλ ειρήνης και αγάπης την ημέρα που η τρομοκρατική Οργάνωση της Χαμάς διείσδυσε δόλια σε έδαφος του Κράτους του Ισραήλ, και τα δολοφόνησε και τα απήγαγε, τ ί μέρους του λόγου είναι για τον Χομεϊνί και το ιρανικό καθεστώς του;

2. Απόλυτη δαιμονοποίηση του αντιπάλου

Ο αντίπαλος εχθρός δ ε ν κατονομάζεται ως το Κράτος του "Ισραήλ", αλλά αναφέρεται αποκλειστικά ως "το σιωνιστικό καθεστώς". Η γλώσσα που χρησιμοποιείται είναι εξαιρετικά φορτισμένη με εμπάθεια, όπως: "μοχθηρό", "τρομοκρατικό", "φαύλο", "αχρείο". Τέτοια ρητορική ορολογία υποδηλώνει ολοκληρωτική ηθική καταδίκη και λειτουργεί ρητορικά ως άρση κάθε ενδεχόμενης πολιτικής διαπραγμάτευσης ή ανθρώπινης αναγνώρισης (βλ. Wodak & Reisigl, 2001).

Επί τη βάσει της αναλυτικής ψυχολογίας και ψυχαναλύσεως, θα μπορούσε κανείς να πεί -και όχι αυθαίρετα- ότι ο Ιμάμης διενεργεί ψυχολογικές Προβολές και περιγράφει τον σκοτεινό ρόλο και τις σκιές της αντανάκλασης του καθρέφτου του δικού του θεοκρατικού καθεστώτος. Δ ε ν υφίστανται φαυλότητες και αχρειότητες άραγε στο θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν; Είναι μία αγγελικά πλασμένη κοινωνία;

3. Πολιτική συσπείρωση και στρατιωτική υπόσχεση

Ο Ανώτατος Ηγέτης του Ιράν καλεί σε πανεθνική συσπείρωση, υπογραμμίζοντας ότι "όλες οι πολιτικές παρατάξεις και κοινωνικές ομάδες" συμφωνούν. Οι Ένοπλες Δυνάμεις παρουσιάζονται ως έτοιμες και αναγκαία οδός δικαίωσης των νεκρών. Εδώ, η στρατιωτική απάντηση δ ε ν τίθεται ως επιλογή, αλλά ως καθήκον (βλ. Schmitt, 2007).

Ακριβώς, αυτό καθ' αυτό το πράγμα διενήργησε το Κράτος του Ισραήλ, στην επίθεση της Χαμάς στο έδαφός του. Αλλά ο φαύλος κύκλος της εκδικήσεως ποιόν/ους οφελεί; Και στο τέλος της ημέρας εις το όνομα του εθνοφυλετισμού την νύμφη την πληρώνουν οι άμαχοι! Γιατί άραγε, δ ε ν δύνανται να κατασιγάσουν τα συλλογικά εκδικητικά ορμέμφυτα και η σφοδρή ενόρμηση του θανάτου;

4. Κλιμάκωση και ρητορική ανταποδοτικότητας

Το κείμενο κλιμακώνεται σταδιακά: από τον θρήνο στη δέσμευση για εκδίκηση.

Διατυπώσεις όπως "δεν θα υπάρξει καμία αμέλεια", "θα επιφέρουμε ισχυρά πλήγματα", "η ζωή θα γίνει πικρή γι' αυτούς" κ.ά. δ ε ν αφήνουν περιθώρια για παρερμηνείες: το μήνυμα ε ί ν α ι εξαγγελία στρατιωτικής δράσης (βλ. Lakoff, 2004).

Π ώ ς δύναται ένας σοφός Ιμάμης, να σπεύδει να επευλογεί τα όπλα με την δέσμευση για εκδίκηση; Τελικά το σιιτικό ισλάμ είναι μία θρησκεία αγάπης ή μήπως μία θρησκεία μίσους και εκδικήσεως;

5. Εσχατολογική και μεταφυσική νομιμοποίηση

Η τελική επισφράγιση με την ευχή "ειρήνη, έλεος και ευλογίες του Θεού" επιβεβαιώνει τον θεολογικό και θρησκευτικοπολιτικό χαρακτήρα του διαγγέλματος: η βία προαναγγέλλεται ό χ ι ως αυθαίρετη πράξη, αλλά ως έκφραση "θείας δικαιοσύνης" και αναγκαία "πράξη πίστης" (βλ. Armstrong, 2014).

Μέσα στους αιώνες, «εις το όνομα του Θεού» έχουν διενεργηθεί εκατόμβες νεκρών και εθνοκαθάρσεις, λουτρό αίματος και σφαγιασμός εκατομμυρίων αθώων και αμάχων. Ο Θεός του Ισλάμ θέλει το θάνατο των αμάχων; Ο Θεός του Ισλάμ θέλει την εκδίκηση;

Ο Θεός του Ισραήλ και ο Θεός του Ιράν είναι σε ρήξη και μετωπική σύγκρουση κυριαρχίας και Μονοκρατορίας; Μα αφού κατά τους Οικουμενιστές, τα Αβραμιαία θρησκεύματα έχουν τον ίδιο Θεό... είναι δυνατόν ο έ ν α ς Θεός των Αβραμιαίων Θρησκειών να επιθυμεί την αλληλοεξόντωση των πιστών του;

Εκτός και αν δ ε ν έχουν όλοι τους τον ίδιο Θεό και πρόκειται για άλλους είδους πνευματική σύγκρουση...

Συμπέρασμα

Το εν λόγω διάγγελμα συνιστά πολεμικό λόγο με πλήρη ρητορική θρησκευτική επένδυση και πολιτική στρατηγική. Δεν πρόκειται για προειδοποίηση, αλλά για τελετουργική κήρυξη ανταπόδοσης και πολεμικής εκδίκησης.

Εμπεριέχει αναμφίβολα σοβαρούς κινδύνους για περαιτέρω κλιμάκωση, ενδεχομένως μία παγκόσμια ανάφλεξη στην Μέση Ανατολή, μόνον και μόνον για την αιχμαλωσία των εν λόγω Κρατών στον φαύλο κύκλο της εκδίκησης και αντεκδίκησης, ενώ υπονομεύει σκόπιμα εκ των προτέρων κάθε προσπάθεια τυχούσης διπλωματικής αποκλιμάκωσης.

Τα αντισημιτικά του στοιχεία και η απόλυτη ηθική εχθροποίηση και δαιμονοποίηση του Κράτους του Ισραήλ παραβιάζουν τη γλώσσα του Διεθνούς Δικαίου και ενισχύουν μια λογική εκδικητικής σύγκρουσης χωρίς τέλος, που θεολογικοποιεί τον θάνατο και ιεροποιεί την καταστροφή «εις το όνομα του Θεού» του Ισλάμ.

Κάτι ανάλογο εδύνατο να πράξει το Κράτος του Ισραήλ, «εις το όνομα του Θεού της Τοράχ», να εκδικηθεί τους αλλόδοξους και αλλόφυλους, αλλά για μισό λεπτό, Εβραίοι και Άραβες, δεν είναι το ίδιο και αυτό σημιτικό φύλο;

Τα δύο άκρα (το θεοκρατικό ισλαμικό Κράτος του Ιράν με το Κράτος του Ισραήλ) συναντιώνται για ολομέτωπη πολεμική σύγκρουση. Αυτό ήτο αναπόφευκτο καθότι είναι γνωστό ότι οι τρομοκρατικές οργανώσεις που επιτίθενται στο Ισραήλ είναι μαριονέττες της Τεχεράνης, αλλά και της Τουρκίας του Ερντογάν.

Του Παναγιώτη Νούνη

Ελεύθερος Στοχαστής

Για επικοινωνία: panagiotisnounis@hotmail.com

14-15 Ιουνίου, 2025

------------------------

Βιβλιογραφία:

1. Armstrong, K. (2014). Fields of Blood: Religion and the History of Violence. Bodley Head.

2. Asad, T. (2003). Formations of the Secular: Christianity, Islam, Modernity. Stanford University Press.

3. Juergensmeyer, M. (2003). Terror in the Mind of God: The Global Rise of Religious Violence. University of California Press.

4. Lakoff, G. (2004). Don't Think of an Elephant! Know Your Values and Frame the Debate. Chelsea Green Publishing.

5. Schmitt, C. (2007). The Concept of the Political. University of Chicago Press.

6. Wodak, R., & Reisigl, M. (2001). Discourse and Discrimination: Rhetorics of Racism and Antisemitism. Routledge.