Βιβλιοπαρουσίαση #009, Ουπανισάδες Ι, εκδόσεις: ΟΞΥ, 2022, σσ. 131.

 Βιβλιοπαρουσίαση #009, Ουπανισάδες Ι, εισαγωγή – σχόλια: Swami Paramananda, μετάφραση: Αθηνά Ντουσάκη, εκδόσεις: ΟΞΥ, 2022, σσ. 131.

Με την ιδιότητα του αναπληρωτή καθηγητή του Μαθήματος των Θρησκευτικών στην Μέση Εκπαίδευση στην Δευτεροβάθμια και Τριτοβάθμια διδασκαλία (θεολογίας και θρησκεύματα) στα Γυμνασία και τα Λύκεια της Κύπρου, οργώνοντας σχεδόν απ΄άκρη ως άκρη τα σχολεία της και γνωρίζοντας τους μικρούς φίλους/ες και μαθητές/τριες μας, έχω αντιληφθεί την ακόρεστη δίψα τους για να μάθουν, συγκριτικά, τόσο την χριστιανική Θεολογία όσο και άλλους πολιτισμούς και Θρησκεύματα.

Αυτή η ανωτάτη ανάγκη και ιδαζόντως του γεγονότος ότι στην Β΄ Λυκείου διδάσκουμε Ασιατική Φιλοσοφία και Ασιατικά (και όχι μόνον) Θρησκεύματα, (όταν είπα μόλις τελευταία σε κάποιον φίλο των πολεμικών τεχνών, ότι ανάμεσα στις άλλες μου ιδιότητες, ότι διδάσκω στα Λύκεια Ασιατική Φιλοσοφία και Ασιατικά Θρησκεύματα, Βουδισμό – Κομφουκιανισμό – Μπραχμανισμό – Ινδουϊσμό κ.ο.κ. έμεινε έκπληκτος, καθότι αγνοούσε ότι το Μάθημα των Θρησκευτικών, δεν είναι αμιγώς διδασκαλία της χριστιανικής θεολογίας, αλλά είναι διδασκαλία και ετέρων θρησκευμάτων) είναι καθήκον μας ως ερευνητού Θρησκειολόγου και συγγραφέως Σεμιναρίων Ψυχολογίας & Φιλοσοφίας, να εντρυφήσουμε και να βυθίσουμε το νού μας σε θρησκευτικά μνημεία και ιερά φιλοσοφικά κείμενα ετέρων Θρησκειών, ώστε να διενεργηθεί καλόπιστα μία συγκριτική θρησκειολογική έρευνα μετά του δικού μας γνωστού χριστιανικού πολιτισμού.

Ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλιαράκι που μελετώ τους τελευταίους μήνες, είναι τα ιερά ινδουιστικά κείμενα των Ουπανισάδων. Η συναρπαστική τω όντι αρχαία θεολογική και φιλοσοφική ινδουιστική διδασκαλία, η οποία έχει ως στόχο και σκοπό της την Αυτογνωσία ούτως ώστε να μυήσει τελικά στον τελικό σκοπό της Αθανασίας.

Παρατηρεί κανείς συγκριτικά και εκ πρώτης όψεως, ότι ο Ινδουισμός -όχι μόνον ο Χριστιανισμός- έχει ως απώτερο στόχο και σκοπό του την φώτιση μέσω της απαλλαγής του Εγώ, καθώς και την αθανασία του ανθρώπου ή και την ένωσή του με την θεϊκή συνείδηση, με μια απρόσωπη θεϊκή συνείδηση, ενώ στην χριστιανική Θεολογία, η ένωση κτιστού (ανθρώπου) με το άκτιστο (τον τριαδικό Θεό) είναι αμιγώς προσωπική σχέση, σχέση πρόσωπο με Πρόσωπο.

Οι Ουπανισάδες, έχουν ως βάση και θεμέλιο τους τις τάπας, όπου πρόκειται για ασκητικούς αγώνες και ψυχοσωματική και πνευματική άσκηση για τον έλεγχο του σώματος, του νού και των αισθήσεων. Η Ντάμα, πρόκειται αμιγώς για απόλυτη υποταγή των σωματικών αισθήσεων του ατόμου, ούτως ώστε μέσω (προ)καθορισμένων πράξεων και ενεργειών να υφίσταται κάθαρση από τα αμαρτήματα και συνεπώς καλύτερη άνοδος στον κάρμα του ατόμου. Παρατηρεί κανείς με έκπληξη, συγκριτικά με την γνωστή σε όλους μας χριστιανική Ασκητική, ψυχοσωματική εγκράτεια και αυστηρά εκγύμναση και φύλαξις των αισθήσεων, ότι και η ινδοϊστική φιλοσοφία διατηρεί, καλλιεργεί και προτάσσει το σχήμα Κάθαρση – Φώτησις – Θέωσις.

Τα περιεχόμενα του εν λόγω βιβλίου, πρόκειται αμιγώς για τρία ενδιαφέροντα κεφάλαια: Ισα-Ουπανισάντ, Κάθα-Ουπανισάντ και Κένα- Ουπανισάντ. Συμπεριλαμβάνει στίχους από το ινδουιστικό ψαλτήριο και ακολουθούν με μικρογράμματη γραφή ενδιαφέροντα αναλυτικά και ερμηνευτικά σχόλια.

Η πρώτη Ουπανισάδα, η Ισα-Ουπανισάντ εκπηγάζει από τη λέξη Ίσα-βάσια, που σημαίνει «Θεο-σκέπαστος»! Κυρίαρχα θέματα της εν λόγω ουπανισάδας είναι η ερωτική σφοδρότητα και ενότητα της ερασμίας Ψυχής μετά της Πανταχού Παρουσίας της Θεότητας, η σημαντικότητα της αξίας της πίστεως καθώς και των καλών πράξεων ως μέσων για την πνευματική οδό, πρώτιστα της γνώσεως του αληθούς Εαυτού και έπειτα, της υπερθαύμαστης ενώσεως Ψυχής/Θεού.

Η δεύτερη Ουπανισάδα τώρα, φαίνεται ότι από Ευρωπαίους ερευνητές έχει συμφωνηθεί να ανακηρυχθεί από τις τελειότερες λογοτεχνικές εκφράσεις της θρησκείας και φιλοσοφίας των Βεδών. Το εν λόγω κείμενο, παρουσιάζει έναν σημαντικό διάλογο με κάποιον Μαθητή και τον Άρχοντα του Θανάτου με θέμα τα περί της ζωής και τα μετά θάνατον.

Ένα σημαντικό κείμενο που μυεί διαλεκτικά, εξάπαντος πραγματικά και αναπτύσσει με ποιόν τρόπο μπορεί κανείς ενδεχομενικά να υπερβεί τους επίγειους και θνητούς πόθους, να διαχειρισθεί την οδύνη και τις ηδονές, τους πόνους, τα βάσανα και τις θλίψεις, αλλά όμως και τον θάνατο, εν γένει να υπερβεί την θνητότητα της παρούσας ζωής και να βιώσει από την παρούσα ζωή, τον παράδεισο!

Ενδιαφέροντα θεολογικά, ψυχολογικά και φιλοσοφικά ζητήματα, μέσα από τις αρχαίες ινδουιστικές ουπανισάδες, που αν κανείς τα καλοσκεφτεί με καλό στοχασμό, συγκριτικά μαζί με το χριστιανικό υπόβαθρό του, θα αντιληφθεί με άνεση ότι όλα αυτά τα αρχέγονα λαμβάνουν κυριολεκτικά, συμβολικά και μεταφορικά κάποιο θεο-Λογικό νόημα, αφού επανανοηματοδούνται στην ιστορία των Θρησκειών, καθότι λαμβάνουν σάρκα και οστά με την ενσάρκωση, τον θάνατο και την ανάσταση του Θεού-Λόγου.

Αναντίρρητα, υφίστανται τρία στάδια για την πνευματική οδό και ολοκλήρωση του μυημένου:

1. Ο Μαθητής, στο στάδιο της κάθαρσης, οφείλει πρώτα να υποταχθεί και να διδαχθεί και να ακούσει την βεδική διδασκαλία, περί της Αλήθειας, από έναν φωτισμένο Γκουρού. (Κάτι ανάλογο, υφίσταται και στην καθ΄ ημάς Ανατολή, στην Πατερική Θεολογία και Ασκητική ιερά Παράδοση, όπου κανείς αρχάριος και μαθητής δύναται να την γνωρίσει γνωσιολογικά και εμπειρικά αν, και μόνο αν, βρεί ελεύθερα ένα φωτισμένο Γέροντα).

2. Ο Μαθητής, στο στάδιο της κάθαρσης για την οδό της φώτισης, οφείλει έπειτα και παράλληλα, να στοχαστεί, να διαλογισθεί και να εξασκηθεί σε όσα μαθαίνει από τον Γκουρού του, εμπειρικά, ώστε να αποκτήσει πλήρη συνείδηση περί της Αλήθειας. (Κάτι αντίστοιχο, υφίσταται και στην χριστιανική Θεολογία, αφού ο κάθε πιστός Χριστιανός, ως μαθητής της Πίστεως, δύναται, ελεύθερα και αβίαστα, να στοχαστεί, να προσευχηθεί και να εξασκηθεί στην χριστιανική γυμναστική, με την πνευματική καθοδηγήση ενός έμπειρου Πνευματικού Γέροντα και φωτισμένου Δασκάλου, ώστε να αποκτήσει σταδιακά την αυτογνωσία και Θεογνωσία).

3. Ο Μαθητής, όντας φωτισμένος πλέον, αφού γνωρίζει τον αληθή Εαυτόν του, και άρα δύναται να ενωθεί με την Θεότητα, έρχεται η εκπλήρωση της κάθε επιθυμίας, καθότι αυτή τον εναρμονίζει με την Πηγή των πάντων. (Κάτι, παρόμοιο, υφίσταται, όταν στην Πατερική Θεολογία, ο Φίλος πλέον του Θεού καθότι ενωμένος μαζί Του, δια μέσω της προσευχής, ο Θεός του εκπληρώνει τις επιθυμίες του).

Η τρίτη Ουπανισάδα, η πλέον αναλυτική και μεταφυσική, στοχεύει να καθοδηγήσει τον μυούμενο νόα, από το γενικό στο ειδικό, από το αποτέλεσμα στην αιτία. Η μέθοδος που ακολουθείται είναι μέσω των ερωταποκρίσεων, αφού επιχειρείται διαλεκτικά να ανακαλυφθεί η πηγή της ύπαρξης του ανθρώπου, να επεκταθεί και να προεκταθεί η συνείδηση του Εαυτού από τον κόσμο των αισθήσεων στα υπεραισθητά, μέχρι αυτή να ενωθεί με την συνείδηση του Θεού.

Από το εν λόγω μικρό βιβλιαράκι, έχουμε πολλά να μάθουμε, αφού δυστυχώς στις ημέρες μας κυριαρχεί έντονα το υλιστικό πνεύμα, ότι γνώση είναι μοναχά ό,τι θεμελιώνεται επαρκώς στην αισθητή και υλική πραγματικότητα, ότι γνώση είναι μοναχά η επιστήμη των Θετικών επιστημών. Όπερ συνιστά μονομέρεια, παγιωμένη πεποίθηση και άτοπο, με κριτήρια θρησκειολογικά, θεο-λογικά και φιλοσοφικά.

Η σωματική και διανοητική δύναμη του ανθρώπου, η τεχνολογία και οι επιστήμες, η βιοτεχνολογία και οι βιοϊατρικές επιστήμες όπου σέρνουν το άρμα του υπερφίαλου, και γνωστικού ευγονιστικού Μετανθρωπισμού (που πασχίζει μανιωδώς για μία βιοχημική και βιοτεχνολογική αθανασία επί γης), έχουν περιορισμένο και στενό εύρος γνώσεων, πρόκειται για ψευδώνυμη γνώση, καθότι κορωνίδα τους είναι το ανθρώπινο Εγώ, όπερ ταυτίζει, απολυτοποιεί μονομερώς και διαιρεί άτοπα τον ψυχοσωματικό και ολόκληρο άνθρωπο, την Μία ανθρώπινη φύση του που είναι συνηρμοσμένη ως ψυχή και σώμα, μοναχά με την (μία εκ των φύσεων) βιολογική και σωματική του υπόσταση.

Η αληθινή γνώση όμως, ενός φωτισμένου όντος, ή ενός όντος που βρίσκεται εν οδώ προς την φώτιση, δεν περιορίζεται αυστηρά στις περιορισμένες γνώσεις των θετικών επιστητών αντικειμένων, δηλαδή την γνώση που φυσιεί, που φουσκώνει τα μυαλά των ανθρώπων με αέρα κουπανιστό δηλαδή, αφού εκπηγάζει μονοσήμαντα και παγιωμένα μοναχά από τις αισθήσεις του αισθητού κόσμου.

Αλλά τελικώς, η αληθής ολιστική γνώση, συνθέτει και αποκαλύπτεται, εμπειρικά και βιωματικά, τα αισθητά με τα υπεραισθητά, τον έρωτα με τον θάνατο, τα ορατά με τα αόρατα, τα ανθρώπινα με τα θεία, τα σωματικά με τα πνευματικά, το δημιούργημα με τον Δημιουργό, καθότι η αληθινή γνώση του εν δυνάμει και εν εξελίξει φωτισμένου ατόμου, εκπηγάζει οντολογικά και ουσιωδώς, από το Πνεύμα του Θεού, ο οποίος Θεός είναι και η μοναδική Πραγματικότητα του Παντός, αλλά και της μηδαμινότητας της θνητής φύσης του, και χάριν δι Αυτού παρέχεται και η υπερβάση του θανάτου και η κατάργηση της θνηνότητας, αφού με την ενεργειακή και μυστηριακή συνέργεια ανθρώπου μετά του Θεού, χαρίζεται η αιώνια (και όχι απλά μία, επίγεια, μετανθρωπιστική, κάλπικη και προσωρινή) προοπτική με παραδείσια πρόγευση από τα επίγεια, η αθανασία του ανθρώπου (άνθρωπος=ψυχή & σώμα α-θά-να-τα!, αδιαίρετα, αχώριστα και άτρεπτα, στην αιώνια και εσχατολογική αθανασία του μετά του Θεού).

Ένα μικρό βιβλιαράκι, το οποίο θα ενθουσιάσει ιδιαίτερα τους λάτρεις και ερευνητές της ασιατικής βεδικής λογοτεχνίας και των ασιατικών θρησκευμάτων. Ένα βιβλίο, που προτείνεται ιδιαζόντως και για μορφωμένους (θεολογικά!) Χριστιανούς, που αφού γνωρίζουν πολύ καλά την χριστιανική τους πίστη, θα μπορούν με κριτική θεο-λογική ματιά να αντιληφθούν τις κατά κόρον θρησκειο-λογικές ομοιότητες (αλλά και τις διαφορές) ενός ενδιαφέροντος αλλά ξένου και ασιατικού πολιτισμού με ισχυρή φιλοσοφική και θρησκευτική παράδοση αιώνων, επάνω στα ιερά κείμενα των Σανσκριτικών Γραφών και Βεδών.

© Του Παναγιώτη Νούνη

@: panagiotisnounis@hotmail.com

17 Απριλίου, Δευτέρα του Πάσχα, 2023